W Muzeum Narodowym w Krakowie trwa wystawa jednego z najbardziej znaczących twórców XX wieku, którego sztuka miała duży wpływ na amerykański abstrakcyjny ekspresjonizm, ale także na sztukę w Polsce.
Artysta urodził się w Santiago de Chile 11 listopada 1911 r. w dobrze sytuowanej rodzinie pochodzenia baskijskiego. Ukończył architekturę na Pontyfikalnym Uniwersytecie Katolickim w Chile, następnie wyjechał do Europy, gdzie poznał Le Corbusiera i pracował w jego pracowni przez kilka lat.
W latach 1935 i 1937 odbył podróż po całej Europie, żyjąc przez pewien czas w Madrycie. W Paryżu w 1937 roku spotkał artystów takich jak Picasso, Miró, Magritte i Calder. Następnie, dzięki znajomości z Salvadorem Dalí, związał się z ruchem surrealistycznym. W 1937 r. uczestniczył w słynnej Międzynarodowej Wystawie Surrealistów w Paryżu. W tym okresie poznał czołowych współczesnych artystów, wśród których uprzywilejowane miejsce zajął Marcel Duchamp, który miał decydujący wpływ na jego sztukę. Obydwu artystów wiązała przyjaźń, która trwała przez lata. W 1938 roku zaczął malować obrazy olejne, w jego twórczości pojawiły się motywy pół- maszyn, pół- ludzi oraz formy biomorficzne. Rok później przeniósł się do Nowego Jorku. Wówczas jego sztuka stała się inspiracją dla artystów nurtu ekspresjonizmu abstrakcyjnego, między innymi Roberta Motherwella, Jacksona Pollocka, Williama Baziotesa i Arshile Gorky’ego.
W 1948 roku zerwał stosunki z surrealistami, wrócił do Europy i osiadł w Rzymie. W latach 60. i 70. podróżował do Ameryki Południowej angażując się aktywnie w ówczesne polityczne wydarzenia. Matta wierzył, że sztuka i poezja może zmienić życie ludzi i był bardzo zaangażowany w ruchy społeczne. Odbył podróże na Kubę, odwiedził kraje arabskie, spotykając się z przedstawicielami środowisk artystycznych i intelektualnych, malował na rzecz Ruchu Wyzwolenia Angoli. Był zdecydowanym zwolennikiem socjalistycznego rządu prezydenta Salvadora Allende w Chile. W ciągu swojego długiego życia – zmarł w wieku 91 lat w 2002 roku – pozostawił po sobie okazały dorobek artystyczny.
Do malarstwa Roberto Matty nawiązywał Tadeusz Kantor w pracach okresu metaforycznego na przełomie lat 40. i 50., a także Alfred Lenica, który stworzył cykl obrazów „Chile, Chile” (1973 r.) zadedykowany Matcie i narodowi chilijskiemu. Pokaz malarstwa Tadeusza Kantora i Alfreda Lenicy trwa równolegle w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Wystawa obejmuje 25 prac z różnych okresów twórczości artysty: poczynając od wczesnych lat 50. XX wieku, gdy zapełniał swoje obrazy niepokojącymi figurami antropomorficznymi, przez wielkoformatowy cykl z lat 60. „El Proscrito deslubrante” (Oślepiający banita), gdzie tytułowy banita miał być artystycznym alter ego Matty, aż po ostatnie prace. W latach 70. Mattę fascynował świat nauki i przyrody; poszukiwał też sposobów na wyrażenie różnorodnych i złożonych stanów egzystencjalnych człowieka. W połowie lat 80. zaczęła przeważać tematyka „kosmiczna” – wynik zainteresowania artysty Wszechświatem.
Alicja Wilczak
Muzeum Narodowe w Krakowie
13 lipca 2013 – 29 września 2013
www.muzeum.krakow.pl
Fot. Roberto Matta, Sans titre, [Bez tytułu], olej na płótnie, ok. 1957, Muzeum Sztuki w Łodzi © Germana Matta www.muzeum.krakow.pl
Artykuł przygotowany we współpracy z Galerią Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej www.napiorkowska.pl
