W Kamienicy Szołayskich – Oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie trwa wystawa Maurycego Gottlieba – jednego z najważniejszych żydowskich malarzy tworzących w polskim środowisku w XIX wieku. Wystawa jest kontynuacją ekspozycji, która prezentowana była od jesieni 2014 w Muzeum Pałac Herbsta w Łodzi. To pierwszy monograficzny przegląd twórczości malarza od 1991 roku.
Maurycy Gottlieb (1856-1879) pochodził z zamożnej rodziny żydowskiej z Drohobycza. Malarstwo uprawiali również jego trzej bracia, z których najbardziej znany był najmłodszy – Leopold. Maurycy żył zaledwie 23 lata, a mimo to pozostawił dorobek, który świadczy o niezwykle świadomej postawie. Jego koncepcja artystyczna polegała na dążeniu do pojednania poprzez sztukę ponad nacjami. Doktryna religijna sztuki żydowskiej wykluczała przedstawienia figuratywne. Maurycy Gottlieb był wychowany zgodnie z oświeceniowym ruchem intelektualnym – haskala, którego głównym postulatem była asymilacja ze środowiskami nieżydowskimi. Dzięki temu, między innymi sztuka mogła rozwijać się także w kontekście nurtu świeckiego i sztuki figuratywnej.
Artysta studiował w latach 1871-1873 na Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, gdzie na Wystawie Powszechnej odkrył twórczość Jana Matejki. W 1874 roku został jego uczniem w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Był pierwszym studentem pochodzenia żydowskiego w tamtejszej uczelni. Przez antysemickie nastawienie kolegów, powrócił jednak na studia do Wiednia, a potem przeniósł się do Monachium. Podróżował do Pesztu, Lwowa, Drohobycza, rok mieszkał w Rzymie, wynajmował również pracownię z Henrykiem Siemiradzkim.
Na początku 1879 roku wrócił do Krakowa, gdzie ponownie został uczniem Matejki. Patriotyczna twórczość Matejki wywarła na nim największy wpływ. Wyrazem tego były obrazy, w których podkreślał swoją polskość np. Autoportret w stroju polskiego szlachcica (obraz zaginiony), czy inne kompozycje odnoszące się do historii i literatury polskiej – m.in. Przysięga Kościuszki w Krakowie, Kawalerowie inflanccy proszący o opiekę Zygmunta Augusta przeciw cesarzowi Ferdynandowi, Albrecht brandenburski odbierający inwestyturę od króla Zygmunta Starego.
Znaczącą inspiracją dla jego malarstwa były poznane w Monachium dzieła Rembrandta, który często przedstawiał wątki kultury żydowskiej. Maurycy Gottlieb potrafił uzyskać podobną tajemniczą aurę stosując miękki modelunek i ciepłe rozproszone światło. Jego świadomość religijna była ugruntowana studiami historii i literatury żydowskiej. Był akademikiem, malował sceny historyczne, biblijne i rodzajowe z życia Żydów. Duże uznanie przyniosły mu realistyczne świeckie portrety. Zmarł latem 1879 roku przez powikłania po zapaleniu gardła. Został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ul. Miodowej w Krakowie.
Maurycy Gottlieb w poszukiwaniu tożsamości
Muzeum Narodowe w Krakowie
Kamienica Szołayskich
13.02-03.05.2015
mnk.pl
fot.materiały organizatora Muzeum Narodowe w Krakowie
1. Maurycy Gottlieb, Ahaswer, ok. 1876
2. Maurycy Gottlieb, Pospolite ruszenie
3. Maurycy Gottlieb, Wygnanie Maurów z Granady
Alicja Wilczak
Mecenasem portalu artissimo.pl jest Galeria Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej www.napiorkowska.pl
