Prace Juliana Fałata, akwarela „Naganka na polowaniu w Nieświeżu” i obraz „Przed polowaniem w Rytwianach”, zostaną przekazane stronie polskiej podczas oficjalnej wizyty prezydenta Bronisława Komorowskiego i ministra kultury Bogdana Zdrojewskiego w Stanach Zjednoczonych 22 września.
Sąd w Nowym Jorku – 16 sierpnia 2011 wydał pozytywną decyzję w tej sprawie. Dzieła zostały utracone w czasie II wojny światowej przez warszawskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych. W 2006 roku wystawiono je na sprzedaż w nowojorskich domach aukcyjnych. Wycofano je z aukcji na wniosek MKiDN, za pośrednictwem Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku.
Po czterech latach negocjacji nawiązano współpracę z federalną agencją dochodzeniową Immigration & Customs Enforcement (ICE). 14 grudnia 2010 roku obrazy zostały zajęte przez ICE i umieszczone w depozycie agencji, gdzie pozostawały do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy. Przeprowadzone ekspertyzy i dokumentacja zebrana przez Departament Dziedzictwa Kulturowego w MKiDN nie pozostawiały wątpliwości co do pochodzenia obrazów. Oba dzieła Juliana Fałata trafią do Muzeum Narodowego w Warszawie.
Akwarela „Naganka na polowaniu w Nieświeżu”, znana również jako „Polowanie w Nieświeżu”, należy do większej grupy dzieł Fałata związanych z polowaniami w białoruskich lasach należących do książąt Radziwiłłów. Obraz posiada wysoką, galeryjną wartość artystyczną, a przez specjalistów określany jest jako przełomowy w twórczości artysty. Pierwszym właścicielem obrazu był Ludwik Norblin, który w 1914 roku przekazał go (wraz z 11 innymi obrazami) do Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie dzieło znajdowało się do wybuchu II wojny światowej.
Powstanie obrazu „Przed polowaniem w Rytwianach” ma związek z pobytem artysty w majątku hr. Potockich na Kielecczyźnie pod koniec XIX wieku. W 1904 roku płótno zakupiono do zbiorów Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1939 roku, po zajęciu budynku Zachęty przez Niemców, przewieziono je do Muzeum Narodowego w Warszawie. Obraz zaginął prawdopodobnie w 1944 roku.
Fot. 1. Julian Fałat, Przed polowaniem w Rytwianach, przed 1901 r., olej na płótnie, 50×50 cm
Fot. 2. Julian Fałat, Naganka na polowaniu w Nieświeżu, 1891 r., akwarela, 65×176 cm
Źródło: www.mkidn.gov.pl
www.gazeta.pl
Artykuł przygotowany we współpracy z Galerią Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej www.napiorkowska.pl
