Zorganizowana wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie „Na wysokiej połoninie. Sztuka Huculszczyzny – Huculszczyzna w sztuce” dotyka źródeł wyjątkowej, obecnie egzotycznie brzmiącej tradycji i kultury. Kultury, która stanowiła nieodzowne bogactwo polskiej ziemi i jej narodu.
Dzisiaj słowo „huculszczyzna” nierzadko brzmi egzotycznie, tym bardziej dzika i odległa zdawała się ona ludziom, którzy na początku XIX wieku odkrywali jej urodę i opisywali obyczaje tamtejszych górali. Wyprawy turystyczno-artystyczne na Huculszczyznę nasiliły się na przełomie XIX i XX stulecia, a ich owocem są m.in. wspaniałe pastele Leona Wyczółkowskiego, który spędził lato 1910 roku w Jaremczu, szkice i obrazy Teodora Axentowicza, który podpatrywał huculskie tańce i obrzędowość, grafiki Edmunda Bartłomiejczyka, Władysława Skoczylasa, Gabrieli Rużyckiej, Józefy Kratochwilowej-Widymskiej, Stanisława Witkiewicza. Niektórzy artyści pochodzili z Huculszczyzny i po zdobyciu wykształcenia w Wiedniu, Krakowie, Monachium powracali w rodzinne strony.
Huculszczyzna to region w zachodniej części Ukrainy, na obszarze Karpat Wschodnich, obejmujący m.in. pasmo Czarnohory. Od czasów Kazimierza Wielkiego do 1945 roku znajdował się w obrębie Rzeczypospolitej. Huculi, górale pochodzenia ruskiego i wołoskiego, stworzyli w dorzeczu górnego Prutu swoją oryginalną kulturę.
Są ojczyzny, które przechowują pamiątki po swoich Napoleonach, ta przechowywała pamiątki po zbójnickim hetmanie i łagodnym mędrcu, który realizował zasady Kazania na Górze.*
Wystawę podzielono na kilka części, poświęconych m.in. muzycznym fascynacjom Hucułów, ich obrzędowości, przywiązaniu do wytrzymałej rasy górskich koni, czy ubiorom. Przypomniano też postać Stanisława Vincenza – humanisty, prozaika, określanego mianem „Homera Huculszczyzny”.
Uzyskał doktorat filozofii w Wiedniu przed I wojną światową za dysertację o Heglu. W epoce specjalistów, kiedy filozof oznacza profesora uniwersytetu, nie jest filozofem. Reprezentuje rzadki gatunek, gatunek, któremu wiedza humanistyczna zawdzięcza swoje najwyższe osiągnięcia: prywatnego myśliciela, przerzucającego pomosty pomiędzy różnymi dyscyplinami, posługującego się czytanym po grecku Homerem w swoich rozważaniach nad herosami Karpat, niechętnego dyskusjom o historiozofii w oderwaniu od filozofii pasterzy.*
Vincenz jest autorem wydanej w 1936 roku powieści Na wysokiej połoninie. W 2011 roku przypada 40. rocznica jego śmierci.
Trwająca wystawa od 17 marca 2011 roku potrwa do 29 maja br., Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków
fot.1 Leon Wyczółkowski, Cerkiew w Jamnej, 1910, pastel na papierze
fot.2 Hucułki, fotografia, materiały prasowe
źródło: Muzeum Narodowe w Krakowie, culture.pl
* Czesław Miłosz, La Combe, w: St.Vincenz, Po stronie dialogu, t. I, Warszawa 1983 s. 17-32.
Tatiana Iajgunovici