Obraz „Żydówka z pomarańczami” Aleksandra Gierymskiego – jedno z kilku najcenniejszych arcydzieł malarskich zrabowanych podczas II wojny światowej z polskich zbiorów – został odnaleziony
Obraz „Żydówka z pomarańczami” namalowany w Warszawie w latach 1880-81 został wystawiony na aukcję za bardzo niską ceną wywoławczą 4,4 tys. euro w Kunst & Auktionshaus Eva Aldag w niemieckim miasteczku Buxtehude pod Hamburgiem.
Dom Aldag opisuje „Pomarańczarkę” jako „zapewne obraz Gierymskiego”. Fotografia w katalogu w porównaniu z jedyną istniejącą, czarno-białą fotografią obrazu wykonaną przed wojną, istotnie się różni, co musiało budzić wątpliwości, czy jest to oryginalne dzieło Gierymskiego Przede wszystkim koszyk przewieszony przez lewe ramię starej Żydówki na przedwojennej fotografii sięga zaledwie skraju jej odzieży. Tymczasem na obrazie w katalogu skraj koszyka zachodzi daleko na odzienie pomarańczarki. Równie poważne wątpliwości budziła sygnatura – nie wyglądała na starą. Inaczej prezentowały się także partie szyi, prawego barku i zamalowane elementy w tle. A rozmiar podany przez niemiecki dom aukcyjny – 65×54 cm – był minimalnie mniejszy niż w przedwojennym opisie dzieła.
Adam Chełstowski, biegły sądowy i ekspert domu aukcyjnego Desa Unicum, zwrócił uwagę, że wątpliwe partie wyglądają na domalowane – być może dla ukrycia faktu, że obraz jest oryginalny. Co do autentyczności płótna nie ma też wątpliwości marszand Marek Mielniczuk.
Różnice między fotografią przedwojenną a zdjęciem obrazu w domu aukcyjnym wynikają z bardzo złej konserwacji przeprowadzonej prawdopodobnie krótko po wojnie. Obraz miał dużo ubytków, które nie zostały fachowo zapunktowane farbą, lecz ordynarnie zamalowane.
Okoliczności rabunku pozostają niejasne. Po wojnie ślad po obrazie zaginął. Arcydzieło to jest w polskiej literaturze opisywane właśnie jako zrabowane ze zbiorów Muzeum. Wygląda na to, że niemieccy marszandzi z prowincjonalnego domu aukcyjnego nie byli tego świadomi. Wyjaśnili, że babcia obecnej właścicielki oferowanego obrazu w 1948 roku wyszła za przemysłowca i kolekcjonera dzieł sztuki z Düsseldorfu, który był jego właścicielem. Od tego czasu dzieło pozostawało w rękach kolejnych spadkobierców.
Po interwencji polskiego Ministra Kultury i Muzeum Narodowego w Warszawie obraz został wycofany z aukcji.
fot. Aleksander Gierymski, „Żydówka z pomarańczami”, 1880-1881, fotografia ze strony internetowej domu aukcyjnego Kunst & Auktionhaus Eva Aldag w Buxtehude
źródło: wyborcza.pl
