Marc Chagall to jeden z największych artystów XX wieku. Ponad sześćdziesiąt obrazów i szeroki wybór prac na papierze jest aktualnie prezentowany na wystawie „Chagall: Nowoczesny mistrz” w Tate Liverpool. Wystawa prezentuje świeże podejście do prac artysty, który stworzył jedne z najbardziej poetyckich dzieł XX wieku. Ta wystawa jest pierwszą dużą prezentacją rosyjskiego malarza w Wielkiej Brytanii od ponad piętnastu lat. Ekspozycja bada rozwój malarstwa Chagalla, począwszy od „naiwnych” narracji folklorystycznych w jego wczesnych pracach, dochodząc do jego niepowtarzalnego stylu łączącego fowizm, kubizm i ekspresjonizm.
Urodzony w 1887 r. w Witebsku Chagall wychował się w świeckiej kulturze jidysz. W wyborze tematów i podejściu do nich niezmiennie czerpał ze swego świata wewnętrznego ukształtowanego przez tę kulturę, często poruszając problematykę prześladowanych Żydów. Należał do kręgów rewolucyjnych, lecz osią jego zainteresowania było przetrwanie narodu żydowskiego. Mimo znajomości rosyjskiego i francuskiego językiem mu najbliższym pozostał jidysz. Podobnie jak inni artyści, Chagall pragnął zdobyć uznanie nie jako twórca żydowski, lecz międzynarodowy. A jednak był Żydem w takim samym stopniu, w jakim Joan Miró był Katalończykiem. Obaj też stali się jednymi z najwybitniejszych artystów europejskich XX w. Reprezentowali podejście kosmopolityczne.
Chagall fascynował się światem tradycyjnych wierzeń religijnych z perspektywy zasymilowanego intelektualisty żydowskiego. Ta właśnie laicka postawa skłoniła go do szukania inspiracji w obrębie sztuki ludowej i systemu wartości pokolenia jego rodziców i dziadków. Dzieła takie jak Ja i wieś (1911) powstały pod wpływem impulsu, by utrwalić obraz własnego przeżycia tej sugestywnej, lecz ginącej rzeczywistości na użytek osób, które nigdy nie miały jej ujrzeć.
Wystawa „Chagall: Nowoczesny Mistrz” skupia się zarówno na pracach artysty tworzonych w Paryżu przed pierwszą wojną światową, jak i czasach, które artysta spędził w rodzinnej Rosji (lata rewolucji w 1917 roku). Doświadczenia z tamtego okresu wzmocniły osobisty język wizualny Chagalla. Artysta przechodząc przez trudne momenty, które wyznaczyła niczym kamienie milowe historia, przeżywa okresy wojenne, czas na emigracji oraz liczne podróże, które dały mu możliwość poznania wielu osób z różnych środowisk społecznych. Uniwersalne, ponadczasowe motywy wczesnych prac artysty – miłości, cierpienia i śmierci – obok autoportretów i scen z cyrku, muzyki i chłopów, powtarzają się i tworzą rdzeń jego sztuki.
Chagall: Nowoczesny Mistrz
Tate Liverpool
8 Czerwca– 6 Października 2013
www.tate.org.uk
fot.: www.tate.org.uk
1. Detal pochodzący z pracy 'Ja i wieś’ Marca Chagalla, 1911. © ADAGP Paryż i DACS, Londyn 2013. Photo © SCALA, Florencja. Fotografia: Tate.
2. Marc Chagall, 'Zielony Osioł’, 1911, gwasz na desce, prezentowany przez Lady Clerk 1947© ADAGP, Paryż i DACS, Londyn 2002.
3. Marc Chagall, 'Żyd w czerwieni’, 1915, © ADAGP Paryż i DACS, Londyn 2013. Photo © SCALA, Florencja. Fotografia: Tate.
Artykuł przygotowany we współpracy z Galerią Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej www.napiorkowska.pl
